Met een wapperende vlag trekt het Nederlandse leger door Brazilië
Bijna niemand in Nederland weet dat wij een poosje de baas zijn geweest in Brazilië. Gek genoeg is het in Brazilië precies andersom: daar weet bijna iédereen het. Veel Brazilianen zijn erg trots op hun stukje Nederlandse geschiedenis.
In het jaar 1630 veroverden Nederlanders een flink deel van Brazilië op Portugal. Dat stuk, in het noordoosten van het land, heet Pernambuco.
De Nederlanders brachten er scheepsladingen slaven naartoe, ze haalden er scheepsladingen suiker vandaan, ze bouwden de kleine havenplaats Recife uit tot een prachtige stad — en ze bleven er tot 1654.
Nederland heerste dus maar 24 jaar over Brazilië, maar vandaag de dag praten ze er daar nog steeds over.
Voorbeeld
In Brazilië vinden ze onze graaf Johan Maurits van Nassau, die toen gouverneur was, "het grote voorbeeld van een democratisch bestuurder". Het Nederlandse tijdperk was "buitengewoon" en "zeer gewaardeerd".
Er was godsdienstvrijheid "voor iedereen", dus ook voor joden, de kunsten en wetenschappen stonden op "hoog niveau", de paleizen en de brug die Maurits er liet bouwen waren "architectonische hoogtepunten". Nederlands-Brazilië was "een van de succesvolste experimenten" van het Europees kolonialisme.
Kortom: de Brazilianen vinden het buitengewoon jammer, dat de Nederlanders in 1654 het land weer werden uitgejaagd.
Maar als je kijkt naar wie dat zeggen, dan merk je dat het vooral blanke Brazilianen zijn, die zo blij waren met het Nederlandse bestuur. Want voor de negers was Nederlands-Brazilië een hel op aarde. Daar zijn ook de Braziliaanse geschiedkundigen het over eens 
Suikerplantages
Als de zwarte slaven de zeereis uit Afrika overleefden, werden ze in Recife verkocht en naar suikerplantages gebracht waar ze keihard moesten werken en veel slaag kregen.
De Nederlanders lieten hun slaven zeven dagen per week werken, dus ook op zondag. Daarom hoopten de slaven soms dat ze aan een joodse plantage-eigenaar werden verkocht, want van de joden kregen ze tenminste elke week een rustdag.
De slaven werden gauw zwak en ziek, ook al door het slechte voedsel. Ze aten vooral maniok (ook bekend als cassave of als tapioca).
Maniok is een wortel waar geen vitaminen inzitten. De wortel wordt geraspt en daar worden brood en koeken van gebakken
Veel slaven stierven door de slechte behandeling en ondervoeding. Geen wonder dat ze probeerden weg te lopen.
Die weggelopen slaven stichten nederzettingen in het oerwoud. Ook vormden ze bendes die tegen plantage-eigenaren vochten, en suikermolens en andere gebouwen in brand staken (lees daarvoor het stukje over Palmares, de stad van de weglopers).
Geen controle
Het Nederlandse bestuur stelde wel enkele regels op voor de behandeling van de slaven (het was niet toegestaan slaven op eigen gezag te doden), maar de naleving van die regels werd niet gecontroleerd. Soldaten werden vooral ingezet om weggelopen slaven terug te halen.
In 1639 — het jaar waarin Slavenhaler speelt — woonden er 30.000 mensen in de Nederlandse kolonie in Brazilië. Daarvan waren er 20.000 negerslaven, de helft net aangekomen.
Tussen 1639 en 1654 importeerde de West-Indische Compagnie nog eens 25.000 slaven, van wie 11.400 van de Goudkust en de Slavenkust, en de overigen uit Angola.
Afstammelingen
Wat is er tegenwoordig in Pernambuco nog over uit die oude tijd? Er staan nog enkele Nederlandse forten, en als je goed zoekt vind je nog huizen die gebouwd zijn van Nederlandse baksteen.
De oude hoofdstad Recife (plaatje rechts ) ziet er nu heel anders uit. Recife is nu een grote stad. Een van de bruggen draagt de naam van Maurits.
De bevolking van Brazilië bestaat uit afstammelingen van de zwarte slaven, indianen en blanken. Net als Obaa hebben veel mensen het bloed van verschillende rassen in zich.
Er wonen ook nog echte nakomelingen van Nederlanders, met namen als Wandenkolck (van den Kolck) en Wanderley (van der Ley). En brood noemen ze er brote.
En de suiker — hét symbool van de slavernij? Er komt tegenwoordig zoveel suiker uit de Derde Wereld, dat Pernambuco er niet meer tegenop kan concurreren. Vijftien jaar geleden werkten er 800.000 mensen in de suikerteelt. Nu zijn dat er nog maar 170.000.
Na vier eeuwen gaat de ene na de andere suikerplantage en suikerfabriek dicht. Voor altijd.
Bijna niemand in Nederland weet dat wij een poosje de baas zijn geweest in Brazilië. Gek genoeg is het in Brazilië precies andersom: daar weet bijna iédereen het. Veel Brazilianen zijn erg trots op hun stukje Nederlandse geschiedenis. Kortom: de Brazilianen vinden het buitengewoon jammer, dat de Nederlanders in 1654 het land weer werden uitgejaagd. De slaven werden gauw zwak en ziek, ook al door het slechte voedsel. Ze aten vooral maniok (ook bekend als cassave of als tapioca). In 1639 — het jaar waarin Slavenhaler speelt — woonden er 30.000 mensen in de Nederlandse kolonie in Brazilië. Daarvan waren er 20.000 negerslaven, de helft net aangekomen. De oude hoofdstad Recife (plaatje rechts ) ziet er nu heel anders uit. Recife is nu een grote stad. Een van de bruggen draagt de naam van Maurits. 
Meer weten?
Wil je meer weten? Bestudeer zelf de bronnen (boeken en artikelen), die schrijver Rob Ruggenberg over dit onderwerp heeft gelezen.
MEER FEITEN : Tyn en Obaa | Boesjes | Kasteel Elmina | Een 17de-eeuwse taalgids | Zwarten verkochten elkaar | De Driehoekshandel | Middenpassage | Nog altijd slavernij | Nederlands Brazilië | Menseneters | Palmares | Arme kinderen | Muziek en dans | Ziek na een muggenbeet | Mauritshuis | De bijbel | Het Slavenschip (gedicht) | Brief van een slavenkoopman